Czy praca przy komputerze wpływa na jakość widzenia i zdrowie naszych oczu?
Rozwój technologii informatycznych w ostatnich dwóch dekadach doprowadził do powszechnego użytkowania komputerów w miejscach pracy i gospodarstwach domowych. Aktualnie, według danych GUS, prawie 100% przedsiębiorstw korzysta z jakiegoś rodzaju oprogramowania, a ponad połowa populacji osób w wieku 15 – 65 lat regularnie używa komputerów co najmniej raz w tygodniu.
W latach 80-tych ubiegłego wieku zaczęto interesować się negatywnym wpływem komputerów na narząd wzroku. Pojawiło się pytanie czy użytkowanie komputerów jest bezpieczne?Pierwsze badania dotyczące wpływu monitorów ekranowych na odczuwanie zmęczenia i objawów mięśniowo-szkieletowych przeprowadzono w Szwecji w 1970 r. Siedem lat później podjęto badania nad wpływem promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez monitory komputerowe na powstawanie zaćmy. Nie wykazały one różnic w częstości występowania zaćmy u użytkowników ekranów CRT i u osób pracujących bez kontaktu z komputerami.
Jednak obserwując liczne towarzyszące pracy przy komputerze objawy wprowadzono pojęcie zespołu oka komputerowego – CVS (ang.: computer vision syndrom). W tym przypadku najczęstszymi dolegliwościami odczuwanymi ze strony narządu wzroku są objawy astenopii, takie jak zmęczenie i znużenie oczu, bóle głowy, bóle oczu, okresowe dwojenie i zamazywanie liter. Przyczyną astenopii mogą być zaburzenia akomodacji, konwergencji, niewyrównana wada refrakcji lub nieprawidłowa korekcja wady wzroku oraz heteroforia.
Równie często występują objawy charakterystyczne dla zespołu suchego oka, a więc pieczenie, piasek pod powiekami, uczucie suchości, przekrwienie spojówek, ciężkość powiek.Stwierdzono, że osoby pracujące przy monitorze rzadziej mrugają powiekami (zredukowana częstość mrugania nawet o 60%), co prowadzi do zaburzeń prawidłowego nawilżania rogówki i spojówki oka. Oprócz tego na wysychanie powierzchni oka wpływ mają czynniki środowiskowe (klimatyzacja, wentylacja, kurz); płeć (objawy suchego oka częściej występują u kobiet) i wiek pracujących, choroby ogólne i przyjmowane leki.
Poza problemami związanymi ze wzrokiem użytkownicy komputerów zgłaszają też inne objawy, najczęściej ze strony układu mięśniowo-szkieletowego ( bóle szyi, pleców, ramion), które mogą być spowodowane złym ustawieniem ekranu, siedziska, jak również źle dobraną korekcją okularową.
Badania długoterminowe wykazały, że zaburzenia związane z osłabieniem siły wzroku są przemijające, a praca przy komputerze nie wpływa istotnie na akomodację, konwergencję i prawidłowe obuoczne widzenie. Nie ma też jednoznacznych dowodów, że praca przy komputerze predysponuje do pojawienia się krótkowzroczności lub jej progresji.
Profilaktyka i ewentualne leczenie CVS wymagają działań wielokierunkowych:
- Przede wszystkim należy poprawić ergonomię pracy, tj. zapewnić odpowiedni profil i ustawienie fotela, biurka, monitora; prawidłowe warunki oświetlenia i wentylacji.
- Bardzo ważna jest prawidłowo dobrana korekcja okularowa (wyrównana wada refrakcji, soczewki z powłoką antyrefleksyjną)
- Zachowanie higieny pracy przy komputerze (co najmniej 5-minutowe przerwy po każdej godzinie pracy, chwilowe zamknięcie oczu, mruganie, oderwanie wzroku od monitora, patrzenie w dal).
- W razie potrzeby stosowanie właściwie dobranych kropli nawilżających.
Warto pamiętać, że w Polsce pracodawca ma obowiązek zapewnienia profilaktycznej opieki zdrowotnej (badania okresowe) oraz refundacji kosztów poniesionych na zakup okularów korygujących wzrok na stanowisku przy monitorze ekranowym, zgodnie z zaleceniami lekarza medycyny pracy lub okulisty.
Dr n. med Michał Treliński